Вакцинация туралы: вакциналар қандай болады
Дереккөз: egu.kz
Тірі аттенуирленген (немесе әлсіретілген)
Вирус зертханада жасушаларда өсіріледі. Көптеген ұрпақтар арқылы мутацияны жинақтау арқылы ол әлсірейді және вакцина ретінде қолданылады.
Артықшылықтары:
+ Вакцинаға күшті және ұзаққа созылатын иммундық жауап.
+ Бәріне таныс технология.
+ Мүмкіндігінше табиғи инфекцияға ұқсас.
Кемшіліктері:
- Вирусты өсіру үшін оңтайлы жағдайларды таңдау қажет. Барлық патогендер үшін қолайлы емес.
- Вирустың әлсіреу процесі ұзақ, әдіс вакцинаның көп мөлшерін бір уақытта өндіруге мүмкіндік бермейді.
- Өндіріс үшін биологиялық қауіпсіздіктің 3 деңгейіндегі зертханалар қажет. Бұл қымбат, мамандандырылған жабдықтар мен мамандарды қажет етеді.
- Вакцина вирусынан жұқтыру қаупі өте аз.
- Жүктілік кезінде қарсы көрсетілімдері бар.
Мысалдар:
Қызылшаға, қызамыққа және паротитке қарсы вакцина; желшешекке қарсы вакцина; ротавирусқа қарсы вакцина.
Белсенді емес (немесе өлтірілген)
Вирус термиялық немесе химиялық агентпен өңделеді, мысалы формальдегидпен. Сондықтан ол вируленті емес — ауру тудыруы мүмкін емес.
Артықшылықтары:
+ Бәріне таныс технология.
+ Тұтас вирус қолданылады: иммундық жауап табиғи инфекцияға ұқсас.
Кемшіліктері:
- Вирусты өсіру үшін оңтайлы жағдайларды таңдау қажет. Барлық патогендер үшін қолайлы емес.
- Өндіріс үшін биологиялық қауіпсіздіктің 3 деңгейіндегі зертханалар қажет. Бұл қымбат, мамандандырылған жабдықтар мен мамандарды қажет етеді.
Мысалдар:
Тұмауға, полиомиелитке, А гепатитіне қарсы вакциналар.
Суббірлікті (оның ішінде рекомбинантты)
Вирустың немесе бактериялардың бір бөлігінен тұратын вакциналар. Мысалы, вирус бетіндегі ақуыздан немесе бактерия қабығының бөліктерінен.
Артықшылықтары:
+ Тазартылған компоненттен рекомбинантты вакциналар жанама әсерлер тұрғысынан ең қауіпсіз болып табылады.
+ Патогеннің белгілі бір бөлігіне бағытталған, сондықтан иммундық жауап мүмкіндігінше оңтайландырылған.
Кемшіліктері:
- Көп жағдайда бірнеше инъекция қажет.
Мысалдар:
Гемофильді бациллаға, В гепатитіне, адам папилломасы вирусына, көкжөтелге, пневмококкқа, менингококқа қарсы вакциналар.
Векторлық
Векторға негізделген вакциналар-бұл басқа вирус, ол жасушаға еніп, бірақ көбейе алмайтындай етіп өзгертілген. Бұл вектор вирустың ақуызын алу үшін генетикалық код (рецепт) енгізілген қаңқаға айналады, одан қорғану керек.
Артықшылықтары:
+ Үлкен партияларды тез өндіру мүмкіндігі.
+ Технология векторлары бар басқа дәрі-дәрмектерде сыналды.
+ Вакцинаны тоңазытқышта сақтау мүмкіндігі.
Кемшіліктері:
-Вектор иммунитеті болуы мүмкін/пайда болуы мүмкін, сондықтан вакцина / екінші инъекция жұмыс істемеуі мүмкін.
Мысалдар:
Коронавирусқа қарсы Спутник-V вакцинасы
РНҚ-вакциналар
Вакцина-бұл вирустың липидті нанобөлшекке оралған бөлігін кодтайтын РНҚ бөлімі.
Артықшылықтары:
+ Үлкен партияларды өндірудің салыстырмалы арзандығы мен жеңілдігі.
+ Жануарлардың жасушаларын, бактерияларды немесе ашытқыларды қолдануды қажет етпейді.
+ Химиялық синтезге негізделген, сондықтан жоғары тазалық өнімі алынады.
Кемшіліктері:
- РНҚ молекуласы нәзік және ультра төмен температурада (-70°C) сақтауды қажет етеді.
Мысалдар:
Pfizer және Moderna-дан коронавирустық вакциналар.