БЦЖ вакцинасы: туберкулезге қарсы екпе

Дереккөз: egu.kz

Қазақстан Республикасының Ұлттық вакцинациялау күнтізбесіне сәйкес, БЦЖ вакцинасы балаларға туғаннан кейін 1-4 күні.

2021 жылы БЦЖ вакцинасына 100 жыл толды — бұл дәлелденген вакциналардың бірі.

БЦЖ вакцинасы Кох таяқшасын жұқтырудан толық қорғай алмайды. Алайда оның негізгі рөлі — 5 жасқа дейінгі балаларды қауіпті туберкулез асқынуынан — кішкентай балаларда үнемі дерлік өліммен аяқталатын туберкулез менингитінен және диссеминирленген туберкулез түрінен қорғау.

Қазақстанда барлық нәрестелерді вакцинациялау туралы шешім қабылданды, өйткені туберкулездің таралуы өте жоғары, ал эпидемиологиялық жағдай қолайсыз, өйткені біздің елімізде антибиотикке төзімді қауіпті штамдар бар.

Қандай вакцина қолданылады

Өндіруші: Serum Institute of India Pvt.Ltd. (Үндістан)

Инфекциядан қорғайтын БЦЖ вакцинасы

Туберкулез

Туберкулез — бұл көбінесе өкпеге әсер ететін туберкулез микобактериясынан туындаған жұқпалы бактериялық ауру. 

Туберкулез адамнан адамға ауа арқылы таралады. Аурудың белсенді респираторлық түрімен ауыратын адамдар жөтелгенде, түшкіргенде немесе қақырық түсіргенде ауаға туберкулез микобактерияларын жаяды. Инфекция үшін адамға мұндай бактериялардың аз ғана мөлшерін жұту жеткілікті.

Туберкулездің негізгі белгілері – 2-3 апта бойы жөтел, кейде қақырық пен қан болады. Басқа жиі кездесетін белгілер:

• кеуденің ауруы, 
• әлсіздік,
• салмақты жоғалту,
• қызба,
• түнде терлеу.

Асқынулар

АИТВ-инфекциясы бар адамдарда туберкулездің белсенді түрі пайда болу ықтималдығы АИТВ жұқтырмаған адамдар арасындағы ұқсас көрсеткіштен 18 есе жоғары. АИТВ инфекциясы мен туберкулез өлімге әкелетін комбинация болып табылады және бір-бірінің дамуын тездетеді.

Басқа жиі асқынулар:

- өкпеден қан кету

- туберкулезді плеврит

- туберкулезді пневмония

- милиарлы туберкулез: басқа органдарға инфекция.

Туберкулез әсіресе 5 жасқа дейінгі балалар үшін қауіпті, себебі ауыр асқынулардан болады — туберкулезді менингит және туберкулездің таралған түрлері, олар әрдайым жас балаларда өліммен аяқталады.

Вакцинация арқылы туберкулездің асқынуын болдырмауға болады.

Ересектердегі туберкулезге скрининг жүргізудің негізгі әдісі — жыл сайынғы флюорография. Манту және АТР сынамалары балаларда ауруды ерте сатысында анықтауға көмектеседі.

Қолдануға болмайтын жағдайлар

БЦЖ вакцинасына қарсы көрсеткіштер

Абсолютті

• анамнезінде туберкулез
• жайылған БЦЖ инфекциясы, туыстығы бірінші дәрежедегі тұлғаларда анықталған (тұқым қуалайтын иммунитет тапшылығы мүмкіндігі)
• БЦЖ вакцинасын енгізгеннен кейін дамыған вакцинациядан кейінгі кезеңнің асқынуы
• гипогамма-глобулинемиялар
• АИТВ/ЖИТС (латентті және манифестті түрлері), АИТВ жұқтырған аналардан туған балаларды қоса;
• біріншілік  және екіншілік иммунитет тапшылығы
• глюкокортикостероидтармен, иммуносупрессанттармен ұзақ уақыт емдеу, радиотерапия
• қатерлі жаңа түзілімдер, лимфоманы, Ходжкин ауруын, ретикулоэндотелиальді жүйенің басқа ісіктерін қоса
• лейкемия, саркоидоз
• жүктілік

Уақытша

• температурамен немесе онсыз жүретін жедел сипатты аурулар (клиникалық біліністері жойылғаннан кейін 4 аптадан соң  иммунизация жасалады)
• күні жетпей туу (бала денесінің салмағы 2000 грамға дейін)
• орталық жүйке жүйесінің зақымдануы оның ішінде орташа ауырлықтағы және ауыр дәрежедегі неврологиялық симптомдарымен босану кезіндегі жарақаттар
• жаңа туылғандардың гемолитикалық аурулары (орташа ауырлықтағы және ауыр түрлері)
• ауруханаішілік инфекциялар, жаңа туғандар сепсисі
• оң және күмәнді Манту реакциясы
  

Жағымсыз әсерлер

Вакциналардың құрамы, қолданылуы және көрсеткіштері туралы қосымша ақпаратты ndda.kz/category/Vakcinies — ресми сайттан табуға болады